Μια διαφορετική εικόνα επεφύλασσε χτες η Σπιναλόγκα στους επισκέπτες και προσκυνητές που κάθε χρόνο στις 26 Ιουλίου προσέρχονται στο νησί για τον εσπερινό στον ναό του Αγίου Παντελεήμονα. Από τα ορεινά στα δυτικά έρχονταν σύννεφα που οδήγησαν σε σύντομες βροχοπτώσεις προσφέροντας μια επιβλητική και τελείως διαφορετική εικόνα της νησίδας - φρούριο, από τη συνήθη του καλοκαιριού.
Πολλά ευχαριστώ για ακόμη μια φορά στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Λασιθίου και τους τοπικούς πλοιοκτήτες για τη δωρεάν είσοδο και μεταφορά στη Σπιναλόγκα.
Με αφορμή ανάρτηση που εντόπισα σήμερα δημιουργούνται ανησυχίες για την προστασία της πιο σημαντικής πάλαι ποτέ σιδηροδρομικής γέφυρας στην Κρήτη, στον ποταμό Γιόφυρο έξω από το Ηράκλειο. Η γέφυρα αυτή έπειτα από την κατάργηση του σιδηροδρομικού δικτύου τη δεκαετία του 1930, χρησιμοποιείται για ογδοντατόσα χρόνια ως οδική και για δεκαετίες αποτελούσε τη μόνη οδική διάβαση στο βόρειο παραλιακό μέτωπο του ευρύτερου πολεοδομικού συγκροτήματος.
Τι συμβαίνει όμως πια; Δεν θα πρέπει να την προστατέψουμε ως ένα πολύ σημαντικό νεώτερο μνημείο του Ηρακλείου;
Είναι εν πολλοίς άγνωστο ότι στο Ηράκλειο κατά τις δεκαετίες του 20' και του '30 λειτούργησε ένας μικρός βιομηχανικός σιδηρόδρομος μήκους 6 χιλιομέτρων που χρησίμευσε στη μεταφορά αδρανών υλικών για τη δημιουργία του μεγάλου μώλου στο λιμάνι της πόλης. Το λατομείο που προμήθευε τα οικοδομικά υλικά βρισκόταν στα δυτικά, έξω από την πόλη του Ηρακλείου και νότια από το σημερινό Παγκρήτιο Στάδιο.
Από τη γραμμή αυτή, που ήταν μετρικού πλάτους, διασώζονται ακόμη τμήματα γραμμής στη παραλία του Ηρακλείου, στο Μπεντενάκι
και κυρίως μία μεταλλική γέφυρα, έξω από την πόλη, στο ποταμό Γιόφυρο, απέναντι από το Παγκρήτιο. Έχει δύο λίθινα βάθρα στις όχθες του ποταμού και μεταλλική υπερκατασκευή.
Σήμερα χρησιμοποιείται για περιορισμένη οδική διέλευση και είναι εύλογο να υποθέσουμε ότι επεκτάθηκε κατά πλάτος με επανα-συναρμολόγηση της υπερκατασκευής και επέκταση των λίθινων βάθρων.
Η προέλευση των μεταλλικών τμημάτων ήταν αγγλική, από την εταιρεία MABEY & JOHSON, κάτι που σχετίζεται προφανώς με την αγγλική κατασκευάστρια εταιρεία των λιμενικών έργων.
Στην ευρύτερη περιοχή, πιο νότια, βρίσκεται και η λίθινη οδική γέφυρα του Γιόφυρου.
Αποτελεί ευχής έργον να επαναχρησιμοποιηθεί η παλαιά σιδηροδρομική γέφυρα σε ένα μελλοντικό δίκτυο ελαφρού σιδηροδρόμου στο Ηράκλειο, όπως αυτό που προτείναμε παλαιότερα.
Σύγχρονα τεχνικά μνημεία και τοπίο: μπαίνοντας σε δυο από τις οδικές σήραγγες που απαρτίζουν το σχετικό τοπ 10 στην Ελλάδα.
Σήραγγα Κνημίδος
Η δίδυμη σήραγγα της Κνημίδος ή Αγίου Κωνσταντίνου (2.500 μ.) στις πλαγιές του Καλλιδρόμου βρίσκεται ίσως στο πιο γραφικό τμήμα της διαδρομής Αθηνών - Θεσσαλονίκης.
Η δίδυμη σήραγγα Μαρίνου Αντύπα-Ρήγα Φεραίου με τα 6.000 μ. του μήκους της καταλαμβάνει την πρώτη θέση σε Ελλάδα και Βαλκάνια.
Σήραγγα Τεμπών (μεγάλη)
#ontheroad #tunnel
#Greece
#Athens to #Thessaloniki
Σίγουρα η κατασκευή ενός αυτοκινητοδρόμου διαφοροποιεί δυστυχώς ριζικά το φυσικό περιβάλλον των περιοχών που περνάει, πολύ περισσότερο για παράδειγμα από τη διέλευση μιάς σιδηροδρομικής γραμμής. Η γεωμορφολογία καθορίζει τη δυναμική σχέση του φυσικού με το ανθρωπογενές περιβάλλον και συνήθως όσο πιο ενδιαφέρον είναι το τοπίο, τόσο πιο εντυπωσιακές είναι και οι κατασκευές.
"... Φόδελε, γεμάτο νερά και περβόλια πορτοκαλιές.",
Νίκου Καζαντζάκη, Αναφορά στον Γκρέκο
Με τη ευκαιρία της Γιορτής Πορτοκαλιού χτες στο Φόδελε (18.03.2018) κάνουμε μία μικρή διαδρομή στην κρητική ενδοχώρα δυτικά του Ηρακλείου. Με μια ματιά: κυκλική διαδρομή περίπου 60 χιλιομέτρων, αρχικά
πορεία στην Παλαιά Εθνική Οδό, στάσεις σε Βουλισμένο Αλώνι, Μονή Αγίου Παντελεήμονος,
Φόδελε (Γιορτή Πορτοκαλιού), Μουσείο Ελ Γκρέκο, Ναός Εισοδίων Θεοτόκου Φόδελε,
επιστροφή από τη Νέα Εθνική Οδό.
Ανηφορίζουμε την
Παλαιά Εθνική Οδό. Η πρώτη στάση στο Βουλισμένο Αλώνι, έναν θεαματικό γεωλογικό
σχηματισμό σχεδόν κυκλικής κάτοψης που δημιουργήθηκε από την κατακρήμνιση
σπηλαίου. Στη θέση αυτή έχουν δημιουργηθεί κατασκευές υποδομής που χρειάζονται
επισκευές από λιθόστρωτο δρόμο και θέση αναψυχής με παγκάκια.
Μονή Αγίου Παντελεήμονος
Συνεχίζουμε την
πορεία στη γραφική Παλαιά Εθνική Οδό, περνούμε τον οικισμό Μάραθος και έπειτα
στρίβουμε δεξιά, στον χωματόδρομο και κατηφορίζουμε προς τον οικισμό Φόδελε.
Επόμενη στάση στους πρόποδες του ορεινού σχηματισμού στη Μονή του Αγίου
Παντελεήμονος.
Οδηγούμε έπειτα προς το Φόδελε, το οποίο βρίσκεται στις όχθες ενός μικρού ποταμού με ροή
ύδατος. Το Φόδελε βρίσκεται μέσα σε μικρή κοιλάδα, το φυσικό περιβάλλον αποτελείται από αρκετή βλάστηση και πολλούς πορτοκαλεώνες. Η περιγραφή του χωριού από τον Νίκο Καζαντζάκη είναι αξιοσημείωτη και φανερώνει ότι η περιοχή έχει διατηρήσει αυθεντικά χαρακτηριστικά.
Το Φόδελε από τα νοτιοανατολικά
Καθώς έχουμε έρθει από την ορεινή πρόσβαση του χωριού, βρίσκουμε εύκολα να παρκάρουμε κοντά στο χώρο όπου γίνεται η γιορτή. Η τοπική κοινωνία μέσω του Πολιτιστικού Συλλόγου θέλει να αναδείξει την περιοχή, την ιστορία και τα μνημεία της, ενώ πια γίνεται θεσμός η γιορτή πορτοκαλιού στα μέσα Μαρτίου. Εκτός από τον χώρο της εκδήλωσης, περπατούμε στον οικισμό και σε ένα μικρό παρόχθιο μονοπάτι που οδηγεί προς τα παλαιά κοινοτικά πλυντήρια κοντά σε πηγή νερού.
Γιορτή Ποτροκαλιού 2018
Ναός Εισοδίων Θεοτόκου
Από τη
βορειοδυτική πλευρά του οικισμού κατευθυνόμαστε μέσω ασφαλτόδρομου προς την
περιοχή, σε μικρή απόσταση από το Φόδελε, όπου βρίσκεται ο βυζαντινός σταυροειδής εγγεγραμένος ναός των
Εισοδίων της Θεοτόκου, στη θέση Παλαιοχριστιανικής Βασιλικής και το μικρό μουσείο με τα αντίγραφα των έργων του Ελ Γκρέκο. Είμαστε τυχεροί, λόγω της Γιορτής Πορτοκαλιού, τόσο το Μουσείο, όσο κυρίως ο Ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου (ο οποίος είναι συνήθως κλειστός, εκτός από τις μέρες εορτασμού του), είναι ανοικτά στο κοινό.
Μουσείο Ελ Γκρέκο
Μουσείο Ελ Γκρέκο
Από εκεί μπορούμε
να επιστρέψουμε στον οικισμό και να κατευθυνθούμε από εκεί προς τη Νέα Εθνική
Οδό ή να συνεχίσουμε προς τα βορειοδυτικά στο δρόμο, αρχικά στρωμένου με
άσφαλτο, συνεχίζουμε ευθεία σε χωματόδρομο και βρισκόμαστε σε ανεπίσημη έξοδο
προς τη Νέα Εθνική Οδό. Ποιός δεν θα θέλει να κάνει διακοπές σε αυτό το πανέμορφο μέρος;
Χτες βράδυ παρακολούθησα τη φετινή ταινία Dunkirk (Δουνκέρκη), καθώς είχε αρχικά βγεί ομώνυμη ταινία το 1958, με κεντρικό θέμα τα πολεμικά γεγονότα της διαφυγής των συμμαχικών στρατευμάτων από τη γαλλική πόλη Δουνκέρκη το 1940. Η ταινία βασίζεται σε μία τρισδιάσταση αφήγηση τριών παράλληλων ιστοριών, έχοντας αναφορές σε πραγματικά γεγονότα, με κινηματογράφηση σε στεριά, θάλασσα και αέρα. Ο χώρος παίζει καθοριστικό ρόλο στη δομή της ταινίας και για την ακρίβεια το τοπίο, είτε στη στεριά (landscape), είτε κυρίως στη θάλασσα (seascape) αποτελεί τον βασικότερο ίσως παράγοντα που κρίνει την επιβίωση των στρατιωτών και αναδεικνύεται εξαιρετικά ως κύριο εκφραστικό μέσο της ταινίας. Οι δυναμικές σκηνές και οι γκριζογάλαζες αποχρώσεις του φιλμ θύμιζαν λήψεις από action camera και φίλτρο clarendon στο instagram, αν και φυσικά εφαρμόστηκαν εξελιγμένες μηχανές και τακτικές κινηματογράφησης. Η στροφή στην ανάδειξη του τοπίου και στον ρεαλισμό τόσο της αφήγησης (παρουσιάζοντας τον πόλεμο όπως ακριβώς είναι, τρομακτικό και απευκταίο) όσο και της κινηματογράφησης (με πραγματικές σκηνές δράσης στο πεδίο και δραστική μείωση των cgi) πραγματικά αποτελεί μία ευχάριστη εξέλιξη.
Διάβασα σε ένα σάιτ ότι ο Κρίστοφερ Νόλαν, που έγραψε και σκηνοθέτησε την ταινία, ανάφερε ότι αυτό το πρότζεκτ ως ιδέα προέκυψε εδώ και εικοσιπέντε χρόνια. Σε αυτή την περίπτωση μπορούμε να πούμε ότι άξιζε τον κόπο η αναμονή. Όχι μόνο επειδή ο Νόλαν έγινε καλύτερος σκηνοθετικά όπως ο ίδιος δήλωσε, αλλά γιατί η διαθέσιμη, θα πρόσθετα, πια κινηματογραφική τεχνολογία είναι κατά πολύ ανώτερη και οι τάσεις διαφορετικές. Αν η ταινία γινόταν στη δεκαετία του 1990 ή το 2000 θα υπήρχε η πιθανότητα να αναλωνόταν σε ανούσια cgi. Τα λόγια αυτά επίσης είναι ένας οδηγός: αν υπάρχει μία καλή ιδέα δεν πρέπει να απορριφθεί ασχέτως αν οι συνθήκες δεν την ευνοούν, αλλά να υπάρχει πάντα στους στόχους και να δουλεύεται μεθοδικά μέχρι να γίνει πράξη, ασχέτως των χρόνων που θα περάσουν.
