Επίσκεψη στον υπό κατασκευή σταθμό μετρό Αγίας Σοφίας

Σε συνέχεια του επιτυχημένου εγχειρήματος την προηγούμενη βδομάδα στο οποίο η συμμετοχή του κοινού ήταν μεγάλη, προγραμματίστηκαν και χτες στις 25.06.2012 επισκέψεις για το κοινό στο εργοτάξιο του υπό κατασκευή σταθμού Αγίας Σοφίας κατά τις ώρες 18:00-21:00.

Η προσέλευση του κόσμου αυτή την φορά ήταν ακόμα μεγαλύτερη, κάτι που δημιούργησε προβλήματα στην οργάνωση και διαχείριση της ξενάγησης, τα οποία όμως ξεπεράστηκαν από τις φιλότιμες προσπάθειες των εργαζομένων στο εργοτάξιο.

Ο ανασκαφικός χώρος αφορά κυρίως μνημειακό σύνολο της παλαιοχριστιανικής εποχής, το κατάστρωμα της Μέσης οδού (της Εγνατίας, του κεντρικού δρόμου της Θεσσαλονίκης διαχρονικά) και τον στυλοβάτη τοξοστοιχίας στις δύο πλευρές της οδού.

Υπαίθριο μουσείο και ενυδρείο στην Έδεσσα

 Στην περιοχή των καταρρακτών και της παραδοσιακής συνοικίας Βαρόσι στην Έδεσσα, κατασκευάστηκαν προβιομηχανικά κτίσματα που εκμεταλλεύονταν την κινητήρια δύναμη του νερού. Τα οικοδομήματα αυτά μαρτυρούν την εποχή που η πόλη γνώρισε άνθιση από την κλωστοϋφαντουργία της, στο μεταίχμιο μεταξύ του 19ου και του 20ου αιώνα.

 Αν και αρκετά από τα κτίσματα αυτά πια έχουν καταστραφεί, μια συστάδα που διασώζεται κοντά στους καταρράκτες σχεδιάστηκε υπό την αιγίδα του Δήμου να μετατραπεί σε υπαίθριο μουσείο υδροκίνησης κατά το πρότυπο πιθανώς του αντιστοίχου στην Δημητσάνα στην Πελοπόννησο. 

 Στο πλαίσιο αυτό, ο μύλος Γιαννάκη αποκαταστάθηκε και επαναχρησιμοποιείται σήμερα ως ενυδρείο - ερπετάρειο όπου φιλοξενούνται τοπικά και εξωτικά ψάρια καθώς και εξωτικά ερπετά. Στον χώρο διατηρείται ο παλαιός μηχανισμός και η υποδομή του μύλου. Ένα αξιοσημείωτο στοιχείο της πρωτοβουλίας αυτής είναι ότι αποτελεί χώρο συγκέντρωσης κατοικιδίων ερπετών που δεν μπορούν να συντηρηθούν από τους ιδιοκτήτες τους.

Χαμηλότερα βρίσκονται οι εκτεταμένες εγκαταστάσεις του Καναβουργείου που πια σε ένα τμήμα του έχει μετατραπεί και επαναχρησιμοποιείται ως χώρος εστίασης και διασκέδασης, αλλά παράλληλα διατηρεί τη διαμόρφωση και τα μηχανήματά του.

Ανάπλαση στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης

www.agelioforos.gr

"Την ανάπλαση μιας από τις πιο ατμοσφαιρικές περιοχές του ιστορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης, της πλατείας Χρηματιστηρίου, ενέκρινε ομόφωνα το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων.

Ο χώρος ανάπλασης καλύπτει 110 στρέμματα, που περικλείονται από τις οδούς Εγνατία, Ίωνος Δραγούμη, Τσιμισκή και Δωδεκανήσου. Η περιοχή μείζονος παρέμβασης αφορά σε 60 στρέμματα στην τοποθεσία που περικλείεται από τις οδούς Εγνατία, Ίωνος Δραγούμη, Βίκτορος Ουγκώ, Φράγκων και Λέοντος Σοφού.

Η μελέτη ανάπλασης περιλαμβάνει πεζοδρομήσεις, δημιουργία ποδηλατοδρόμου, διαμόρφωση πλατειών, διεύρυνση υφιστάμενων πεζοδρομίων και τοποθέτηση βυθιζόμενων κάδων απορριμμάτων.

Η πλατεία Χρηματιστηρίου, γνωστή και ως «Φραγκομαχαλάς» (εκεί συγκεντρώθηκαν τον 19ο αιώνα οι Ευρωπαίοι κάτοικοι της πόλης) περιλαμβάνει πολλά σημαντικά κτίρια του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, όπως η Οθωμανική Τράπεζα (σήμερα στεγάζει το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης), το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης, η Καθολική Εκκλησία της Αμώμου Σύλληψης της Θεοτόκου και η Τράπεζα Θεσσαλονίκης (σημερινή στοά Μαλακοπή).

Η μελέτη ανάπλασης προβλέπει τον φωτισμό των σημαντικών κτιρίων της περιοχής. Επίσης, προβλέπεται η δημιουργία πολιτιστικών διαδρομών, που θα σηματοδοτούνται με ενημερωτικές πινακίδες."

Πηγή: www.in.gr

Η περιοχή έχει ιδιαίτερη ιστορία και σημασία για τη Θεσσαλονίκη. Πρόσφατα δημιουργήθηκε ένα κίνημα για την αναδιαμόρφωση του αστικού τοπίου της περιοχής.

www.agelioforos.gr

Να σημειώσουμε ότι η περιοχή αποτελεί ένα από τους πιο δημοφιλείς πια προορισμούς για τη διασκέδαση στην πόλη...

Αγνωστα Βιομηχανικά Μνημεία Ι: υπολείμματα του βιομηχανικού σιδηροδρόμου Ηρακλείου

Είναι εν πολλοίς άγνωστο ότι στο Ηράκλειο κατά τις δεκαετίες του 20' και του '30 λειτούργησε ένας μικρός βιομηχανικός σιδηρόδρομος μήκους 6 χιλιομέτρων που χρησίμευσε στη μεταφορά αδρανών υλικών για τη δημιουργία του μεγάλου μώλου στο λιμάνι της πόλης. Το λατομείο που προμήθευε τα οικοδομικά υλικά βρισκόταν στα δυτικά, έξω από την πόλη του Ηρακλείου και νότια από το σημερινό Παγκρήτιο Στάδιο.

http://koukou.wordpress.com

Από τη γραμμή αυτή, που ήταν μετρικού πλάτους, διασώζονται ακόμη τμήματα γραμμής στη παραλία του Ηρακλείου, στο Μπεντενάκι

και κυρίως μία μεταλλική γέφυρα, έξω από την πόλη, στο ποταμό Γιόφυρο, απέναντι από το Παγκρήτιο. Έχει δύο λίθινα βάθρα στις όχθες του ποταμού και μεταλλική υπερκατασκευή. 

Σήμερα χρησιμοποιείται για περιορισμένη οδική διέλευση και είναι εύλογο να υποθέσουμε ότι επεκτάθηκε κατά πλάτος με επανα-συναρμολόγηση της υπερκατασκευής και επέκταση των λίθινων βάθρων. 

Η προέλευση των μεταλλικών τμημάτων ήταν αγγλική, από την εταιρεία MABEY & JOHSON, κάτι που σχετίζεται προφανώς με την αγγλική κατασκευάστρια εταιρεία των λιμενικών έργων. 

Στην ευρύτερη περιοχή, πιο νότια, βρίσκεται και η λίθινη οδική γέφυρα του Γιόφυρου.

Αποτελεί ευχής έργον να επαναχρησιμοποιηθεί η παλαιά σιδηροδρομική γέφυρα σε ένα μελλοντικό δίκτυο ελαφρού σιδηροδρόμου στο Ηράκλειο, όπως αυτό που προτείναμε παλαιότερα.

Σκέψεις πάνω στις «Οάσεις ιστορικής μνήμης και φυσικού Περιβάλλοντος: Μοναστηριακοί Κήποι»

Αποτελεί σημαντική πρωτοβουλία για την προστασία και ανάδειξη του αστικού τοπίου καθώς και των μνημειακών και θρησκευτικών του παραμέτρων, το πρόγραμμα «Οάσεις ιστορικής μνήμης και φυσικού Περιβάλλοντος: Μοναστηριακοί Κήποι» της, οικείας, 9^ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Με συνολικό προϋπολογισμό 300.000, ένα ικανοποιητικό ποσό για αυτή την περίοδο κατά τη γνώμη μας, δρομολογείται η επισκευή των περιβόλων και του αύλειου χώρου πέντε σημαντικών εκκλησιαστικών μνημείων, που απαρτίζουν τμήμα της κήρυξης της Βυζαντινής Θεσσαλονίκης στον Κατάλογο Μνημείων Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Οι εργασίες που θα γίνουν αφορούν τη βελτίωση υποδομών και κατασκευών του αύλειου χώρου, του περιβόλου των επιλεγμένων μνημείων και την αναβάθμιση του φυτικού μικρο-περιβάλλοντος με βελτίωση του εδάφους, μέσω γεωργικών εργασιών στην υπάρχουσα βλάστηση και φύτευσης ειδών που σχετίζονται με τη διαχρονική παράδοση των μοναστηριακών κήπων. Το αποτέλεσμα φιλοδοξεί να αποδώσει μικρές οάσεις πρασίνου και ησυχίας μέσα στον πυκνό οικοδομικό ιστό, να προστατέψει τα μνημεία και να προσδώσει πηγές αναψυχής στους επισκέπτες (www.pepkm.gr).

Τα μνημεία που έχουν ενταχθεί στην πρωτοβουλία αυτή είναι: οι Άγιοι Απόστολοι, η Αγία Αικατερίνη, η Μονή Βλατάδων, ο Άγιος Νικόλαος ο Ορφανός και η Μεταμόρφωση του Σωτήρα. Με τη ευκαιρία αυτή θα γίνει μια σύντομη παρουσίαση των μνημείων αυτών και πρόταση για μία θεματική πεζοπορική διαδρομή στη Θεσσαλονίκη, που θα ενώσει τα πέντε διάσπαρτα ανά τη Θεσσαλονίκη μνημεία. Είναι ευχής έργον η πρωτοβουλία αυτή να ξεφύγει από τα περιορισμένα πλαίσια εργασιών από την οικεία Εφορεία και την Περιφέρεια, αλλά να γίνει έκφραση και συμμετοχή όλων των πολιτών, της τοπικής κοινωνίας και των ποικίλων επισκεπτών και προσκυνητών.

Στο δυτικό τμήμα της τειχισμένης Θεσσαλονίκης, σε εγγύτητα με τα τείχη και σε μικρή απόσταση βόρεια από την κύρια είσοδο της πόλης στη σημερινή πλατεία Βαρδαρίου, βρίσκονται οι Άγιοι Απόστολοι. Αποτελούσαν το καθολικό (τον κύριο ναό) μοναστηριού που ιδρύθηκε τη δεύτερη δεκαετία του 14^ου αιώνα με χρηματοδότηση του τότε Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Νίφωνος. Ακόμη και σήμερα διακρίνεται η μεγάλη έκταση που κατελάμβανε το μοναστήρι και διασώζεται εκτεταμένος αύλειος χώρος, τμήμα του μνημειακού πρόπυλου (της κύριας πύλης της Μονής) και η μοναστηριακή κινστέρνα για δεξαμενισμό νερού. Η αυξημένη χρηματοδότηση από τον Πατριάρχη έδωσε τη δυνατότητα να κατασκευαστεί ένας μεγαλόπρεπος για τα μέτρα της εποχής ναός με ψηφιδωτή διακόσμηση στο εσωτερικό του. Ο αρχιτεκτονικός του τύπος είναι σταυροειδής εγγεγραμμένος με περίστωο. Έχει έναν κεντρικό τρούλο και τέσσερεις μικρότερους περιμετρικά, τριμερές Ιερό Βήμα, οι αψίδες του οποίου εξέχουν στο ανατολικό τμήμα του ναού. Ο ναός εξωτερικά χαρακτηρίζεται από τις αρχιτεκτονικές διακοσμητικές διαμορφώσεις και τη χρήση πλίνθων για τον κεραμοπλαστικό διάκοσμο. Εσωτερικά τα ψηφιδωτά στο ανώτατο και ανώτερο τμήμα του ναού, συμπληρώνονται από τοιχογραφίες και ορθομαρμαρώσεις χαμηλότερα και περιφερειακά.

Ανηφορίζοντας στα βορειοανατολικά των Αγίων Αποστόλων, η Αγία Αικατερίνη βρίσκεται ανάμεσα στο πυκνοκτισμένο νοτιοδυτικό τμήμα της Άνω Πόλης, με ένα σχετικά μικρό αλλά προσεγμένο αύλειο χώρο γύρω της. Είναι ένας ναός δομημένος εκλεπτυσμένα, με κεραμοπλαστικό διάκοσμο εξωτερικά, δείγμα της αρχιτεκτονικής της Παλαιολόγειας περιόδου, του 13^ου - 14^ου αιώνα. Ο τύπος του ναού είναι σταυροειδής εγγεγραμμένος και εσωτερικά διασώζονται τοιχογραφίες. Έχει έναν κεντρικό τρούλο και τέσσερεις μικρότερους περιμετρικά, τριμερές Ιερό Βήμα, του οποίου όμως ουσιαστικά μόνο η κεντρική αψίδα εξέχει εξωτερικά στο ανατολικό τμήμα του ναού.

Αρκετά ψηλότερα, κοντά στην ακρόπολη της Θεσσαλονίκης, βρίσκεται η Ιερά Σταυροπηγιακή Μονή Βλατάδων. Καθώς λειτουργεί και στην τωρινή εποχή διατηρεί τη μοναστηριακή μορφολογία και την εκτεταμένη για τα αστικά δεδομένα χωρική έκταση. Το καθολικό της Μονής, αφιερωμένο σήμερα στην Μεταμόρφωση του Σωτήρα αποτελεί έναν ιδιάζοντα τύπο σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού. Έχει επίσης περίστωο. Οι αψίδες του τριμερούς Ιερού Βήματος εξέχουν στην ανατολική πλευρά. Η τοιχοποιία του είναι σχετικά απλή, ενώ στο εσωτερικό του διασώζεται τοιχογραφικός διάκοσμος που ανάγεται στο δεύτερο μισό του 14^ου αιώνα.

Ο Άγιος Νικόλαος ο Ορφανός βρίσκεται στην νοτιανατολική πλευρά της Άνω Πόλης, κοντά στα ανατολικά τείχη. Διατηρεί σε μεγάλο βαθμό τον αύλειο χώρο του παλαιού μοναστηριού και διασώζονται ακόμη τμήματα του μνημειακού του πρόπυλου, όπως και στους Αγίους Αποστόλους. Η κάτοψη προσομοιάζει τρίκλιτη βασιλική, σε συνεπτυγμένη όμως μορφή και εξωτερικά έχει απλή τοιχοποιία. Στην ανατολική πλευρά εξέχει η κεντρική και βόρεια αψίδα Εσωτερικά έχει τοιχογραφημένο διάκοσμο της δεκαετίας 1310-1320 που συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πιο λαμπρά καλλιτεχνικά δείγματα των πρώτων δεκαετιών του 14^ου αιώνα.

Ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, βρίσκεται στη νότια πλευρά της Εγνατίας οδού κοντά στην Καμάρα, σήμερα σε χαμηλότερο επίπεδο από την επιφάνεια του δρόμου, μαζί με έναν μικρό κήπο. Είναι ένα μικρό κτίσμα με τρούλο και χαρακτηρίζεται από την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του. Η κάτοψη του είναι τετράκογχη εσωτερικά, εγγεγραμμένη σε τετράγωνο. Έχει πολυγωνική αψίδα του Ιερού Βήματος. Στη δυτική πλευρά του ναού προστέθηκε μετέπειτα ένας μικρός νάρθηκας. Έτσι εξωτερικά μοιάζει σχεδόν με ένα ορθογώνιο παραλληλόγραμμο (όπου εξέχει ανατολικά μόνο η αψίδα του Ιερού Βήματος). Εσωτερικά αποκαλύφθηκαν τοιχογραφίες στον τρούλο (Κουρκουτίδου-Νικολαΐδου – Τουρτά 1997).

Στο πλαίσιο αυτό προτείνεται μία διαδρομή που ενώνει τα μνημεία και περνάει μέσα από την ιστορική Θεσσαλονίκη, ενώ παράλληλα δίνει τη δυνατότητα για επίσκεψη περισσότερων μνημείων της Ρωμαϊκής, Βυζαντινής και Νεώτερης Θεσσαλονίκης, για μία ήπια άθληση μέσω περιπάτου καθώς και βίωση της σύγχρονης ζωής σε ποικίλες συνοικίες και αγαπημένα μέρη της πόλης, για τα οποία θα επιστρέψουμε σε επόμενη παρουσίαση. Προτείνεται η δεξιόστροφη πορεία της διαδρομής, ενδεικτικά από Αγίους Αποστόλους προς Αγία Αικατερίνη και έπειτα προς Μονή Βλατάδων και ούτω καθ’ εξής όπου η διαδρομή ανηφορίζει ήπια εκμεταλλευόμενη τη γεωμορφολογία και τις ισοϋψείς του εδάφους της Άνω Πόλης.

Παραπομπές:

·    Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας 2010. Ενταγμένες πράξεις. www.pepkm.gr, αναγνωσμένο στις 02/11/2011.

·         Κουρκουτίδου – Νικολαΐδου, Ευτέρπη και Τούρτα, Αναστασία 1997. Περίπατοι στη Βυζαντινή Θεσσαλονίκη. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Καπόν.

"ΚΑΣΤΡΟΠΛΗΚΤΑ". ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ Η ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ ΤΩΝ ΤΕΙΧΩΝ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ;

Περπατώντας σήμερα στην Άνω Πόλη... είναι εμφανής σε πολλά σημεία μία κίνηση διαμαρτυρίας κατοίκων της περιοχής:

© ΤΟΠΙΟ

"Ο Δήμος και η Αρχαιολογία κατεβάζουν μπουλντόζες και γκρεμίζουν τα καστρόπληκτα. Αυτό βέβαια το σχεδιάζουν εδώ και καιρό. Για το σκοπό αυτό επί χρόνια απαγορεύουν τη συντήρηση των σπιτιών, τα αφήνουν να ρημάζουν, ώστε το γκρέμισμα τους να ειναι μονόδρομος. Η δικαιολογία είναι η ανάδειξη των τειχών και η δημιουργία χώρου πράσσινου  (τουριστική ανάπτυξη).

Για αυτό το λόγο δημιουργήσαμε μια επιτροπή κατοίκων Άνω Πόλης ενάντια στο γκρέμισμα των καστρόπληκτων, διότι αυτό σημαίνει ότι:

• Ξεριζώνονται οι άνθρωποι από τα σπίτια και τις γειτονιές τους - Σβήνεται η ιστορικη μνήμη.
• Οι φτωχοί - άστεγοι δεν έχουν πια τη δυνατότητα να μείνουν σ' αυτά.
• Τα νοίκια αυξάνονται.
• Πανέμορφες παραδοσιακές γειτονιές μετατρέπονται σε αποστειρωμένα τουριστικά αξιοθέατα

Σας καλούμε στην

Συνέλευση στην Πλατεία Κουλέ Καφέ την Πέμπτη 3 Νοεμβρίου στις 6 το απόγευμα

Επιτροπή Κατοίκων Άνω Πόλης Ενάντια Στο Γκρέμισμα Των Καστρόπληκτων"

Πηγή: http://www.kinimatorama.net/node/16500

Βέβαια η ιστορία είναι παλιά, αν δηλαδή θα πρέπει να γκρεμιστούν τα προσφυγικά κτίσματα που προσκολλήθηκαν στα τείχη ή αν θα πρέπει να απομακρυνθούν για να αναδειχθεί η αρχική μορφή του αμυντικού περιβόλου της Θεσσαλονίκης... 


Είναι γεγονός ότι τα κτίσματα αυτά χρησιμοποίησαν και σε αρκετές περιπτώσεις κατέστρεψαν τμήματα του τείχους, ενώ όπως είναι φυσικό το επικαλύπτουν και έτσι ο σημερινός επισκέπτης δεν μπορεί να αντιληφθεί το αρχικό μέγεθος, τη μορφή και τα χαρακτηριστικά του.


Από την άλλη πλευρά όμως, αυτά τα ευτελή πολλές φορές κτίσματα αποτελούν τμήμα της ιστορίας της πόλης που δεν μπορεί να διαγραφεί και πολύ περισσότερο βρίσκονται σε χρήση ως κατοικίες, δίνοντας έναν ακόμη τόνο στην ποικιλία του αστικού τοπίου της Θεσσαλονίκης. Το ΤΟΠΙΟ εδώ τονίζει  ότι στο δίλημμα διατήρηση ή καταστροφή των κτηρίων αυτών, η βιώσιμη αξιοποίηση και ειλικρινής ένταξη των κτισμάτων αυτών στις πολιτιστικές και οικονομικές δομές της πόλης είναι μία απάντηση. 


Φυσικά οι φιλοσοφικές προσέγγισεις και οι συζητήσεις συνεχίζονται...